Вместо уводДилбер Младене, немтур Младене – си жив бре?! Така

   
Вместо пролог

„ Дилбер Младене, немтур Младене – си жив бре?! ” Така ми се искаше до през вчерашния ден да възкликна, сходно на героя от „ Мера съгласно мера ”, в случай че отнякъде се появи духът на набора и приятеля ми Младен Сърбиновски. Не съм го виждал от 2016-а, не съм го чувал отпреди ковид. За последно общувах с негов текст в края на 2020 година – тогава във faktor.bg излезе в истинския си тип полемичният му труд „ Атанас Вангелов го „ утепа ” Димитар Пешев ”. 
Но по Божик, Коледа на македонски, стана знамение. Мъртъв беше и оживя, загубен беше и се откри. Сърдеше се на България – отсърди се. Не пишеше – прописа. Младен е надарен човек, на македонски – гениалец. На гениалците би трябвало да се прости. Текстът, който ви следва да прочетете, е персоналният катарзис на Сърбиновски, част от груповия от двата края на Осогово. Написан е през юни 2022-ра, когато в Скопие вървяха митингите против нашето несъгласие за Европейски Съюз, против самия Европейски Съюз и един Бог знае още против какво. Текстът е одбиен, отритнат сиреч, от очевидно консервативния македонски портал „ Либертас ”. Преди 2 години одбиените текстове на Младен надвишаваха 80, несъмнено към този момент надминават стотачката. 20-те страници за македонизма и върховизма стигат до вас с помощта на проф. Пламен Павлов. Ще ги прочетете още веднъж в оригинал, единствено преписани от сръбска на българска пишеща машина, както желае създателят.

Този бисер на Младеновата журналистика въобще не е стар, придобил е една благородна патина. Ветото падна, Северна Македония почва най-малко 10-годишно вървене по тъгите към заветната „ уния ”, а България е на ход с неподписания контракт за изстудяване на жежката прочувствена температура сред двете страни, счита Сърбиновски. Сетне доуточнява, че прочувствената бариера с България е от 1944-а, а държавната – от 1878-а. Според него „ България не разреши да стане акустичен резонатор, който да унищожи „ Берлинската ” стена сред нас. Българите оказват помощ, кумуват на македонизма с техния върховизъм. Искат панихиди, не катарзисни помирявания. Искат нахално да дърдорят над гробове по Македония. ” И още – ние, съгласно Младен, сме с „ дюстабанлийски ” мозъци.
Силни думи, в случай че ги прочетеш безусловно – напряко обидни. Но в случай че ги съвместим с друго умозаключение на гениалеца от Вруток – че времето не работи нито за македонизма, нито за върховизма, май не звучат толкоз остро. България би трябвало да престане да бъде „ вилает на върховизми ”, би трябвало да си помни историята, само че да одобри сегашността. Така счита Младен, по този начин мисля и аз. Животът е по-силен от нашите шовинизми – това още веднъж е двуглас.
Сърбиновски написа освен за българите, само че и за албанците, сърбите, власите. С обща молба към всичките:

 Помирение

 Той проучва етноси, само че проучва и персони. Впечатляват редовете за Иван Михайлов. Дали е фашист? Не. Дали е соработник, помощник на фашистите? Да, дава отговор Сърбиновски. Радко става подобен поради предстоящото сбъдване на съня – самостоятелна, независима Македония, Швейцария на Балканите. Това е неговата рискова „ закана ” и до през днешния ден. И още една персона – модерна. Оказва се, че учен Люпчо Коцарев е ръководител на Македонската академия на науките и уметностите, изкуствата. Дядо му или прародител му, не съм сигурен кой тъкмо, е кметът на Охрид, който събира от съгражданите си по кг злато за боец, с цел да откупи от германците пленените 15 българи в края на Втората международна. От Коцареви има и убити, останалите лежат общо над 80 години в пандиза Идризово. Разбирам и одобрявам моралното салто на учения, в случай че го е направил в името на помиряването, в случай че не e паднал жертва на македонизма. Говори се, че го готвят за кандидат-президент, заключава Сърбиновски.
Време е и аз да приключа този малко протяжен пролог. Ще завърша с откъс от Младен: „ Все отново – основният индикатор накъде ще се движат балканските работи е разрешницата Украйна ”. Разрешница – каква хубава българска дума, ние нямаме такава. 

 Недялко Бакалов, другар, интерпретатор, „ преводач ” на Младен Сърбиновски

Аутсајдерско гледиште

МАКЕДОНИЗМОТ И ВРХОВИЗМОТ ИЛИ КОЛЕКТИВНА КАТАРЗА ПРЕД НАШИ ОЧИ

Младен Србиновски*

Ајде, песни мои,
Да се дигнеме срещу ова море од нелепости...
И срещу ова море од вулгарности...
И срещу ова море од имбецили 
Од сета оваа книжевна булумента.
Езра ПАУНД

Деновиве неизговорената стожерна мисла на сите со повдигнати страсти и по новинарските колумни и во Северна Македонија и во Бугарија заличува на бранење на “неодбранливото “. Што е “неодбранливото “? Безидејноста, главниот сојузник на омразата или шовинизам како државни политики. Надворешен непријател или наши внатрешни јанѕи? Да се обидеме најбитното, “неодбранливото “ или емотивното во нас што не’ уништува да го расчепкаме. Како и секогаш, не барам со мене да се сложувате.

1.
Пред повеќе од триесет години траурноста што се создаде и што ја ширеа македонските медиуми по веста за првото признавање на независност на република Македонија од страна на Бугарија, на независност од немајкаде е истото настоящо наше бучно разочарување и медиумско хистерично напинање од дигањето на бугарското несъгласие за наш отворен пат кон ЕУ. Не, воопшто не е елементарно да се откажеш од едно учење кое е инектирано во сите пори на нашиот општествен живот, изключително што тоа на повластената удбашка национална заедница (и таа треба во уставот да влезе!) им носи огромни бенефити со нивното далаверџиство дека тоа учење е проевропско, а всушност тие, а дружно со нив и целиот народ да ти сме биле тотални губитници на долги патеки со нашиот шовинизам, македонизмот. Македонија вака, како македонизмот да ја браневме, нам одамна Германија в плешки ќе ни гледаше. Не пред Владата и Собранието, на неправилна адреса се показва. Пред институтите за историска и национална магла и пред МАНУ, институции и интелектуалци со фабричка неточност што ни изедоа триесет плус четириесет години, оние на списоци сами поименично што се потпишуваат, од нив треба да се бара одговор зашто вака и под вакви услови за наш влез во ЕУ се преговара и зашто тие ни подготвија ваква каша?
Да, со Договорот за пријателство со Бугарија на потег е Северна Македонија за исполнување на контрактуваното. Но Бугарија е на потег со ненапишаниот контракт за симнување на емотивната температура меѓу двете држави. Северна Македонија и Бугарија, а освен и овие две балкански држави, сите најпосле, ќе мораат да се фатат во костец со реалноста. Со сопствената непопустливост од простотилак, со своите јанѕи од мисловна закостенетост и безобразлак, или “неодбранливото “ од нас. Затоа е напишан овој текст.
Со дигањето на ветото, бугарската страна с изключение на што реши на Северна Македонија да ѝ дозволи почеток на договаряния, таа свесно самопотпиша дека се откажува од својот бугарски шовинизам, врховизмот, и в този момент откако истото го стори и Северна Македонија за исполнување на “идеите на Макрон “, и ние со свој потпис се согласивме дека ќе мора да се откажеме од својот шовинизам, македонизмот.
Трпение, молам, со ред. Тргаме со четврта брзина.

2.
Со не кој знае колкава, само че постоянна плата од скопскиот фармацевстки Алкалоид и неколку години работење секој викенд, еден наш трудолюбив сосед го обнови делот од негоата убава селска куќа со положителни темели и дебели и цврсти ѕидови какви што напуштени живеалишта се распаѓаат насекаде по нашите села. И в този момент, куќата построена токму на почетокот на дваесеттиот век, со новите подови, санитарии, модерната кујна и трофазната струја е вистинско рурално монденско катче од дваесет и први век, дури делот од нивните многубројни братучеди, деленици, си останува и понатаму да е дом за птици. На нашиот сосед му остана уште стариот покрив да го смени, и летово, како што наумил, тоа ќе го стори. Наместо попусто да ги бара насекаде растурените фамилијарни деленици, с цел да го заштити својот дел, вели, ќе потроши уште некој денар повеќе и ќе го покрие со лим и нивниот дел. Малку поскапо, само че со јазик на навладини организации би рекле, мъдро европско размислување за превентивна заштита на целокупната куќа. Но, нашиот трудолюбив пријател по кое време би почнал с изключение на на покривот, на своја рака и во другата деленица нешто да работи, тоа е веќе навлегување во туѓ парцел, отаде куќната бариера. 
Нашата емотивна бариера со Бугарија е од 1944. А државна од 1878г.

3. 
Дури овие месеци се разорува Украина, наново некој нѝ го продава во Битола, стариот трик со Иван Михаилов. Се дигна однапред пресметаната данданија, и како секогаш и за сенешто, малку суштински се кажа кој е Ванчо Михаилов кого во Бугарија последниве години го величаат и ни го пикаат нам под нос во Северна Македонија каде самото спомнување на неговото име овде значи спотнување на македонистички страсти. Да се обидеме да извлечеме неколку битни прашања за Михаилов, со прецизни, къси одговори кои не би требало некому да му го сменат мислењето за “неговиот лик и дело “, колку што овие неколку реченици ќе можат да ни послужат како кус прирачник на емотивно самопомагање и самосовладување при читањето на македонско - бугарската општа историја. 
Зошто и од каде Иван Михаилов е пријател со Анте Павелиќ? Одговорот е: Анте Павелиќ е адвокатот, защитник на петнаесеттината скопски студенти на големиот Скопски студентски развой од 1927г., затскриван од сегашната наша македонистичка историја, судски развой со всемирски огласи, директната причина за подоцнежното политичко убиство на Велимир Прелиќ од Мара Бунева во 1928г. Ете затоа Ванчо Михаилов е примен од стариот пријател Павелиќ и се крие кај него од 1941 до 1945. Човекот четири години се крие кај Павелиќ во НДХ, единствено и единствено да не биде тогаш во Македонија. А можел овде победнички да дојде онака како што бугарската царска војска со цвеќе во Македонија што е пречекана во април 1941 година Но Михаилов не доаѓа овде и да плукне во тогашната Голема Бугарија. Зошто? Затоа што бега од бугарскиот врховизам. Нејќе непотребно да прави додатни проблеми. Во Загреб, ете, зборувал за свои луѓе на припомош да прати на немските војски или на хрватските усташи, само че тоа се единствено салонски вешти маневри с цел да се провлекува. Да сакал, ќе дојдел кај тие свои луѓе во Македонија. Кај нив доаѓа во Скопје по разпоредба на Хитлер во септември 1944г., со пропаѓањето на царска, профашистичка Бугарија, за тој да прави нова држава, Обединета Македонија. Доаѓа еден ден во Скопје колку да ја исполни наредбата. Се сретнува со неговите приврзаници, тогашните најугледните скопски граѓани во салата на националната банка, денешната нова зграда на телеком во центарот на Скопје и се враќа обратно, рапортирајќи му на Хитлер дека нема можност за Независна Македонија.  

Дали е Иван Михаилов фашист? Не. Дали е соработник на фашистите? Да. Во записките на Валтер Шеленбер, објавени уште осумдесеттите години и во Југославија. (Замислете што значи закон во демократски држави, Шеленберг не е суден, не се нашле за него обвинителни акти, за шефот на тајната полиција на Третиот рајх кој напишува подоцна и записки и во нив му посветува страница и пол и на Ванчо Михаилов). Онака, раскажувам по сеќавање, го опишува како одлучен човек квалифициран на сенешто за Самостојна Македонија. Кое во дело, видовме, не го покажува. Тоа “сенешто “ го прави во пресметки до 1934., до суштествувањето на Вътрешна македонска революционна организация. Во Втората световна војна, изключително на крајот, есента 1944., тој е предостатъчно свесен дека војната завршува и нејќе нови непотребни судири со синовите на своите приврзаници, појдени со партизаните. Неспорно, Ванчо Михаилов е голем дел од “вината “ што во Македонија под бугарска власт за време на Втората световна војна нема огромни судири меѓу партизаните и бугарските војски. Ние, поинаку воспитани во социјализмот, по кое време ја учевме крвавата четиригодишна војна во Југославија, се компексиравме и овде што немало крвави офанзиви како во останатите републики.

Нема страница во записките на Светозар Вукмановиќ Темпо, а тој да не вреска по нашите македонски партизани за слабото партизанското движење во Македонија и народот што не гледа голем непријател во бугарските управляващи.
Да одговориме и на најважното прашање, елементарно за експлицирање како и претходните, тешко за проголтување. Зошто Ванчо Михаилов станува соработник на фашистите? Едноставно. На сите поколения пред него наши дејци од БМОРК, ВМОРО, Вътрешна македонска революционна организация, не им ја даваат Големите сили како држава, Самостојна Македонија. Иронија на историјата е што Хитлер, по толкуте востанија и жртви, тој е тој што им го ветува остварувањето на сонот. И (скоро) сите Македонци “стануваат “ фашисти. Тоа е иронија на историјата која што понекогаш се поигрува со сите нации, во случајов поигрувајќи се со Иван Михаилов. Тој тоа побргу од сите го увидува, гледа што прави фашизмот, согледува дека е на губитничката страна и веќе видовме, по 1934г, од расформирањето на Вътрешна македонска революционна организация па се до педесеттите години на минатиот век, тој игра по жица и спасува гол живот. 
Тогаш зошто толку е ненавиждан во Македонија? Едноставно. Тој не се откажува од својата бугарска самосвест онака како што едно крило од Вътрешна македонска революционна организация, федералистите, под коминтерновски влијанија прават расцеп во Организацијата, прифаќаат всякакви идеолошки погледи, некои и новиот идентитет и тие ги започнуваат меѓусебните убиства. Во кои политички пресметки крилото на Михаилов е поорганизирано, побрутално и од сите тие премрежија, излегува како “победник “. Одлуките на Иван Михаилов за тие меѓусебни пресметки стојат и тие се неодвоиви од гревовите на Алаксандар Протогеров. Со големото српско општествено влијание врз македонистите, со децении е обикновено на Ванчо Михаилов по този начин да гледаат, како што и денес се обидуваат да гледаат. Тие демонизирајќи го Михаилов и в този момент, преку него си го бранат својот воспримен македонизам, си ги бранат своите стекнати позиции. Бугарија в този момент отначало преку негово форсирање отново сака да ни покаже дека македонистите пред војната биле една шепа, триста коминтерновци, комунисти на број, а скоро цел народ бил со бугарска самосвест.
Покрај сето до в този момент упоменато, работите се електризираат најповеќе поради нерасчистените сметки персонално со Михаилов. Не успеваат да го фатат ниту Караѓорѓевите управляващи срещу кои го провежда атентатот на Александар, а не го уловуваат и титовите повоени управляващи. Десничар, конзервативец, македонски Б’лгарин, антикомунист кој стои зад политичките пресметки од широкиот спектар на негови непријатели, вешто се провлекува низ “македонските состојби “ и умира на длабока возраст во Италија. 
Жалното и обвинувачкото од кое в този момент се бега е што по Втората световна војна, од “своите браќа победници “, од тристата македонисти пропадува целото население. До денес што сакаат нивната единствена антиевропејска вистина да биде безконечна. Да ја прошверцуваат за европејска.И освен денес и освен од Бугарија, од демократијата, од европските правила за наше зачленување во НАТО и ЕУ ни се бара на подруг метод да погледнеме на минатото, или најдиректно речено, на нивните наследници на власта кои цело време врескаат дека биле секогаш на правата страна на историјата, в този момент им се случи стапицата, “иронија на историјата “. Од секташкото тежнение во секој миг во секој сантиметар да бидат на правата страна, не помислувајќи ни на сон дека на крајот целосно ќе се најдат во тотално губитништво. 
Триста комунисти на број, по официјалната наша историографија, во тогашна Вардарска бановина пред војната, седум илјади на број, по војната, (во кралска Југославија 12 000 илјади пред војната, 80 000 илјади по војната), една не малцинска, туку минорна политичка групација на коминтерновчиња кои со сите расположиви средства и способи потоа ќе кине од целокупното “фашистичко “ етнички мешано население, со “морков или стап “ го принудува на новите правила на игра на идеологијата и иконографијата на новата вистина и действителност на “тристата “ и на тој антиевропски буразерски метод ќе ја управуваат социјалистичка Македонија во сколоп на Титова Југославија до денес. До европскиот “француски претекст “на Макрон исцизелиран од неговите советници професори на Сорбона. Тоа не значи дека не треба, треба и тоа како да им бидеме признателни што таа секташка левичарска идеологија, (ги нарекуваат и србокомунисти, која што самите ги ликвидираат своите собраќа интернационалисти дојдени преку Българска комунистическа партия, како Рацин, Шаторов, Пирузе, Полежина, Андреев, Марковски, Петрушевски, Шатев...) и тъкмо е, тие се на страната на антихитлеровата коалиција и со нив влегуваме во групата победници по Втората световна војна. Па над глава в този момент нам не ни висат безконечните правдања за националното “фашизирање “ преку Вътрешна македонска революционна организация со Ванчо Михаилов. Тема за голем писателски залак, колку што умеев, го обработив во мојот разказ Шашма.
Зошто Европа, Италија, НАТО, ЦИА, не им го даваат Иван Михаилов на југословенските управляващи? Затоа што Иван Михаилов покрај соработката со италијанските и немски фашисти, соработува и со многу, многу идеолошки разнообразни државни и црковни моќници од негово време. Тој е извонредно вешт посланик и уредник и дури несватливо е како положително ги посложува неспоивите идеолошки коцки во негова изгода за преживување. Не испраќа ниеден свој човек на ниеден фронт срещу антихитлеровата коалиција, токму назад, од неговото Вътрешна македонска революционна организация веќе расформирано 1934г., неговиот поренешен партиски общоприет секретар, “фашистот “ Владимир Куртев е еден од четворицата ќустендилчани, иницијатори на сполучливото спасување на бугарските Евреи, стрелан по војната од бугарските комунисти, денес прочут од Израел како Праведник на светот. И што е најзагадочно, на Ванчо Михаилов со децении му е секретарка охриѓанката, сеуште жива, Вида Боева, која и в този момент, најнормално си доаѓа во Северна Македонија, а нејзиниот брат, Ѓорѓи Боев, универзитетски професор во Скопје, беше министер во владата на Никола Кљусев. 
Во Македонија е дури забрането да се читаат четирите томови Спомени на Иван Михаилов. Во нив многу настоящи “хистерични “ македонисти ќе си ги најдат своите дедовци како “фашисти “. 

 Денес делото Ванчо Михаилов во сите точки е мртово. Уставното уредување на Северна Македонија е единствената негова политички жива точка која што сеуште работи. И може единствено да нагаѓаме дали времето на Михаилов ќе му даде за право или ќе го дементира. Површните македонисти, со право денес велат зарем уставот секој понеделник ќе го отвораме? Така е. Опасната “закана “ од Иван Михаилов ни доаѓа од неговата интелектуална перцепција за најсоодветното политичко уредување на Македонија како Швајцарија на Балканот. И соодносот на меѓународниот фактор и политичките сили од граѓаните кои живеат овде, в случай че во таа идеја видат клуч и ѝ дадат право на живот, тогаш веќе ќе нема хорско емотивно врескање по неговото име. 
На Балканот и во Македонија, критичкото мислење сеуште е субверзивно и издајничко. Сите треба да сме свесни дека не’ чека соочување со вистината од општествено историските процеси што не’ довеле дотука и треба да помислиме на проветрување на шовинистичката застојана реа околу нас создадена од нашата простотија, безобразлук и мисловна пасивност. Фашизам, па фашизам, тој толку тежок збор по този начин елементарно изустуван овде од нашите коминтерновски, македонистички усти. Па, цел народ бил “фашисти “. И Македонците проведени веќе со децениски континуитет во Вътрешна македонска революционна организация и Албанците од Македонија поведени од Џемо Хаса. Само триста комунисти, коминтерновци ја започнале војната. Точно е, тие ја ставаат Македонија на победничката страна. Затоа, мъдро премислено треба изведување на тоа идеолошко, граѓанско и меѓунационално помирување во денешна Северна Македонија. За наследниците на комунистите да знаат колку биле на број и како владееле по војната и како владеат и денес, за вмровците да знаат како прифатиле дел со Хитлер, за Албанците да се преиспитаат кој на која струја низ времето се приклонувале, за дружно преку новата европска емотивна и интелектуална ослободеност да пружиме едни на други рака и се погледнеме в очи.

4.
Лесно е со Франција или Англија. Биле демократии и кај нив елементарно и безболно емотивно се определува: нападнати се во Втората световна војна од десен авторитаризам, фашизмот, го победуваат и наново се демократски држави. Проблематичното е кај нас и освен кај нас; за турскиот интервал да не зборуваме, недемократската кралска Југославија е нападната од Хитлер, Македонија во Втората световна војна е под фашистичка Италија, фашистичкиот сојузник Голема Албанија и фашистичкиот сојузник Голема Бугарија, во војната сме со победничката антихитлерова коалиција, по војната под нов, лев авторитаризам, од 1991., наваму, уште се расправаме на што сме...
Но, по този начин тргна оваа 2022. Со голема бука и бес при јубилејното 100 и педесето февруарско одбележување на денот на раѓањето на Гоце Делчев и сеопштата врева од двете страни на Осогово во бранењето на своите “национални ползи “, нејќеме да погледнеме, или немаме визија да погледнеме кон долгата прочистувачка патека на помирувањето кон кое времето сосила не’ турка и кое што правовремено го увидоа и соодветно реагираа младите министър председатели Ковачевски и Петков.
Катаден со полни усти за божемно внатрешно и сеопшто помирување, а постојано работејќи на дозапетлеткување на македонскиот јазол, нашето клопче од препреден фанатизам во стутулени јанзи божем наша најголема болежка што нејќе светот да ни ја разбере, врескаме и неуморно ги поткопуваме сите обиди за човечко и граѓанско зближување по кое време самото поклонение пред гробот на Делчев ја покажа насоката на идните потези кои се’ појасно во годините што идат, ги оцртуваат и стадиите и тајмингот на патеката на помирувањето. Тоа е тематиката на овој текст. И восхитта кон умниот и заслужен Денко Малески, секогаш и за сенешто што погодува во сржта, како и во ( “Асиметрична историја “, 28. 05. 2022), со зборовите: “...секој да си пишува што сака за себе и за другиот, а светот тоа автоматски да го прифаќа, состојба која е навреда за интелегенцијата на европската и светската научна елита и тоа би било можно единствено по кое време не би постоело нешто се вика научна вистина “. 

 Набрзина ќе дојде 13 јануари, денот по кое време Мара Бунева во центарот на Скопје го застрелува Велимир Прелиќ. Пак ли од Софија ќе дојдат сомнителните подрумски типови со децении што се изживуваат над Бунева и Прелиќ, наместо, најпосле, покрај Вардар, на посоченото место и време да се појави нашиот министър председател Ковачески или претседателот Пендаровски. Само на тоа место на кобноста никој нема да ги иссвиркува. Свирежите на тој настан стремително ќе им го дигнат рејтингот. Можат и сами, само че поубаво ќе е тоа собитие да се одвива дружно со претставници на српската заедница од Македонија, а најубаво ќе е настанот в случай че се издигне и одбележи на меѓудржавно равнище, со некој демократски претставник и од српската и од бугарската политичка елита, да речеме како Борис Тадиќ или Иван Костов, и сите со по две цвеќиња в раце, едно за жртвата, едно за извршителот и со по две-три реченици за сеопшто помирување, дека најнеисплатливо е на неприятно по кое време се реагира со неприятно, многу нешто и на балкански проект ќе се реализира.  
Тоа е следната стапка на нашето македонско самосоочување со себе и кон помирување по почетното изведено во Св. Спас. Ова се дејствија кои не чинат пари. И на секое место од нашите идеолошки или меѓунационални премрежија, единствено да се има добра воља, пожелно е да се појде. Ние почнавме да издигаме крстови кај ќе нѝ текне, а се лутиме Албанците божем скришно што направија дваесетметарски споменик за погинатите во конфликтот од 2001. и сами го промовираа. Требаше во Слупчане и наш, македонски човек да присуствува. 

 Секое место со цивилна жртва од вооружена групација е должност, респект и чесност да се посочува. Убаво е српски претставници да се поклонат за убиствата на илјади македонски цивили во Тиквешкото востание и на цивили Албанци и Македонци во Дебарското востание; ние, Македонците и Бугарите дружно со српска делегација да поставиме цвеќа на убиените шестотини српски војници од четите на Александров кај Удово; наша и српска делегација да се поклонат на споменичкиот комплекс во Зајас... На траурни места низ мултиетничка Северна Македонија бесмислени се патриотски заколнувања и реферати и поклоненија од еднонационален карактер.
Раните кај семејствата од загинатите во 2001. сеуште се заболели, само че тоа не значи ние како општественост и на тие места и кај едни и кај други, дружно да не се поклониме. Ајде да се потсетиме, на сеуште неизладениот Кузман Капидан од Прличев во Сердарот како му се поклонуваат Албанците. 
Најмалку бранејќи го Џемо Хаса од Симница, сум го пишувал Џемо, тој ми е еден од основните ликови во романот “Приказни од Долна Земја “ на кого нему и на неговите поддржувачи в този момент им издигаат споменици. Во најбуквална смисла неписмен човек, без ниту едно завршено одделение на училиште, кој меѓу двете војни бил пастир и во нашето маало Маџо(в)и во Вруток, и во нашата остаряла семејна куќа, што знаел Џемо што е фашизам. Растен во опкружување презаситено од приказни за безконечна нетолеранција со каурите ќафури и живеејќи во суровиот предвен режим на Караѓорѓева Југославија, скоро предодредено е Џемо да биде залажан и стане извршител на италијанските фашистички наредбодавци. И не е баш научно најчесно од настоящи историчари Албанци од Северна Македонија кои наместо да бараат рационални аргументи за неговите постапки, па и човечки избрани простувања, се трудат да ги величаат неговите “јунаштини “, дејствувања во традицијата на албанските башибозуци. И токму затоа претставници од Албанците со Македонците треба да појдат на поклонение на некое од местата каде што Џемо со соработниците имаат окрвавено раце, како Беличица, Маврово, Мраморец...
Се схваща, како и за сенешто по кое време ќе се фатиме и немаме усул, не значи на секоја тайфа со цвеќе за испразни приказва да се искачуваме. Доволна е покажаната сочувстведност кон жртвата на Другиот и никогаш и никако небегање од злоделата на “нашите “. Помирување и единствено помирување. Постојано или дајма, што би рекле по гостиварски. Било по кое време и било каде. Врз точките на трусноста мощ да изнајдеме и едни на други рака да си пуштиме. Едни на други в очи да си погледнеме од што ќе самонадраснуваме и низ добиената релаксираност полесно ќе тргнеме кон потребните сеопшти, тешки промени што не’ чекаат. И од нас што се бараат. 
Голема работа би било по кое време помирувачки потфати би се организирале и меѓудржавно, да речеме, Македонија, Бугарија и Грција за некои трустни историски места и настани. Македонија, Албанија, Бугарија и Србија... Историската просвета секако во тие новоотворени европски погледи би можела да даде прилог и за неа одлична можност да си ги измие рацете од сопствениот романтичарски калав национализам. 

Од тоа такво наше затуркување кон помирувањето како (северно)македонска, па и районна стратегија, потоа полесно и бугарска државна делегација ќе може да дојде на тажното сеќавање на депортирањето на македонските Евреи... Бугарија можеби со право в този момент е недоверлива, само че преку овие травматични меѓудржавни договаряния и таа ќе треба, и за нив емотивно потребно ќе е над македонските трауми сама да се надрасне. Што дека секоја улица, секое училиште, секој општествен објект во Северна Македонија со значенско име од пред 1944. е со бугарски биографски карактер, што дека ја обновуваме Охридската архиепископија, а бегаме како, по кое време и од кого е основана; што дека имаме современо Вътрешна македонска революционна организация, бренд на некогашните македонски Бугари по кое време сегашново ДПМНЕ е најблаго речено, колишевистичко здружение; што дека и во повоениот интервал со илјади македонски граѓани со бугарска самосвест се затворани и проследувани, што дека сите книги и милиони документи со кои се служиме, едно кажуваат, а ние цинично извртувајќи ги работите, “се губиме во преводот “ и хистеризираме, држава спасуваме, а уште кошулите на стап од сиромаштија што не ги ставивме од идеологијата која умислуваше е излез од проблемот, а се покажува на децениски патеки, создавач била на проблемите.
И Бугарија без предрасуди, без задршки, на сите места каде што бугарската “фашистичка гнасна рака “ оставила крвав траг не треба тие места да ги избегнува, онака како што педантно ги посетува и споменува личностите и местата на заедничката општост кои настани ние македонистите, од петни жили се трудиме да ги забошотуваме. 
Ако навистина на времето бугарските управляващи му го убиле дедо му на Ламбета Алабакоски, човекот што го възпламени бугарскиот културен центар во Битола, и нему и на неговото семејство дано му се извинат. Само на таков метод на врховизмот и македонизмот како шовинистички антиевропски стојалишта можат да им се одземаат “добитничките “ шеми на раскарувањето. 
И да ги почнеме договарянията, велат, најмалку ќе ни требале уште десетина години с цел да влеземе во ЕУ. Ама в случай че рабитиме, в случай че ги исполнуваме точка по точка реформските пемпелиња. 

За на крајот, редом со спроведените реформски избрани задания, пред нашето влегување во Обединета Европа, по кое време ќе бидат размонтирани македонизмот и врховизмот, слично на европејците како што го слават Девети мај денот на Европа, и ние откако ќе ја изодиме оваа жешка и долга емотивна патека на помирувањето, на 11 Октомври во Прилеп ќе може и би требало да дојде, во тогаш веќе дезидеологизираната и демакедонистизираната, европска Северна Македонија и бугарска државна деврховизирана делегација за знаковно закопување во градот под Маркукуле на некогаш започнатата идеолошка непомирливост на браќата близнаци на европскиот тоталитаризам на дваесеттиот век, фашизмот и комунизмот. Кои толку долго риеја по нашите сокаци. 

5. 
Венко Андоновски. Читајте деликатно. Еднаш, па уште еднаш. “Сега ќе приспособам веќе постоен текст од една значима книга која одеднаш остана без своја тематика, без свое време (остана надвор од времето, како да нема историска гравитација). Станува збор за книгата “Зеницата на Македонија “, со поднаслов “Биографија на македонската светлина “, која ја напишавме јас и писателот Глигор Стојковски, и како целосно приватен план, ја објавивме во 2007 година. Со помош на спонзори и со заеми, ја отпечативме оваа двојазична (македонско - англиска) луксузна колор - монографија и решивме да им ја понудиме на најрепрезентативните луѓе во државата... Монографијата доживеа две изданија и сигурен сум дека многумина европски и американски пратеници, комесари, медијатори, некогашни посланици во таа Македонија ја имаат уште во своите библиотеки, и покрај тоа што денес насловот звучи апокрифно по однос на Преспанскиот контракт и најновите државни инсигнии. Тоа е иронија: настояща Македонија ја изгуби својата зеница. Како е можно една книга од действително историско време да попадне некаде каде што низ неа веќе не тече време? Оваа книга постои, ене ја на полицата, а не важи. Како е можно тоа? “ (Нова Македонија, 19.4. 2022) 
Е, ова е и да плачеш и да се смееш. Кој му е отговорен што пишува книги без зеница? Кој ни е отговорен што имаме цели планини со неважечки книги вон времето и без гравитација? Океани од новински текстови и колумни без “без зеници “. Како е можно тоа, академиче? Toa e иронија (на историјата). Што ја дочека македонизмот.  
Во тој идеолошко историски шир на двата наши порази и на десна и на лв. страна се појавува коровот - цвеќе над ѓубриштето на европската поделеност и тоа е нашето достоверно горко искуство што не’ одделува од општобугарството, што нејќеме да го видиме и од кое нејќеме самосвојна литература и просвета да правиме, наместо и понатаму да се залажуваме со македонизмот како победничка опција и беспотребно, на ќоро, без зеници и понатаму да лунѕаме, наместо точно естетски самоодредени, да погледнеме со свои зеници на своите изгореници с цел да престане иронијата на историјата од зад секој агол да нѝ се кикоти затоа што низ тој единствено естетски лимит на самоослободеноста може да дојде нашата естетска победа како излез кон наша европска самосвест. Јас сум најдобриот образец естетски слободно како се чекори низ нашава неслобода, колку крваво тоа сум го плаќал персонално е моја, бескрајна приказна. Сега да, статисфакцијата е голема и од поодамна многу ме забавуваат и единствено колку симпатични ми станаа развресканите чудовишта на македонизмот на кои Европа, најпосле, им дојде до ака. 

6. 
Кога да тргне дојденец од автобуската станица кон центарот на Софија, повеќе од сите градби и метрото, на бугарската столица посебен впечаток му дава безводниот празен канал со кој рамниот шир се брани од случувани поплави и од малку поголем дожд, по тоа многупати преживеано искуство ги терало локалните управи од најстари времиња на суводолицата да ѝ прават корито на безводноста што го опашува градот кое со една премислено внатрешна вековита умелост и визија, покажува како софиското поле се престорува во град, Сердика, Средец, Софија, со што и сегашниот урбис добива хармония и контемплативност од повисок ред. 
Балканските страсти се такви. Суводолица без корито. Бргу што пливнуваат. Визуелниов раскажан впечаток изключително развиен е кај човеколиките суштества наречени писатели, со внатрешното насетување и блян суводолицата во себе постојано да ни е полноводна, а ние споулавено единствено да штракаме на тастатурите, свесни отсетне, откако многу нешто ќе нашкрабаме, ќе согледаме зад пливнатиот ентусиазъм дека требало и занаетско корито на вообличувањето за надојдената пофта да не појде во нескакан правец. Впрочем и не е штета в случай че не сме успеале во намерите. Се’ е напишано и кажано одамна и од поумни, треба единствено да се биде откровен. 
Коритото на вековите и зближува и разделува: историски објаснети се и дефинирани поимите врховизам и македонизам, да не се навраќаме на нивните дефиниции, нивното панбугарство и нашето антибугарство, или отворен и потаен, само че безконечен судир на големобугарство и србоманството; бугарскиот врховизам да не признава никаква посебност, деленичка преграда; (северно)македонскиот македонизам да не признава никаква општост. Врховизмот разрушава кај нас одвнатре, не почитувајќи го воспоставениот, меѓународно признаениот ред на две посебни семејства со два посебни влеза; македонизмот со децении манијачки рушејќи го европскиот свој покрив за некако да се тргне и не знае што уште да стори единствено да ја иссели својата деленица и преку седум мориња, единствено подалеку да е од Бугарија, за најпосле, разбирајќи дека може да останеме и без неа. Без својот дом.  
Она што нејќеме и пред себе да си го признаеме, јавно да го кажеме, въпреки што вистината создава непријатели. Тоа е и пишувањето. И единствено во таков случај пишувањето има смисла. Останатото напишано не е достојно и за споменување. Старата и добра Европа сеуште убаво детектира шовинизам, само че штом уточни на нас, и ни ги става тие забелешки во документи, врескаме до небеси. Шовинизмот има плитка матка.
Ние со својот шовинизам водиме љубов, го сметаме за нормалност и национална горделивост, неговата заштита ни е “национален “ интерес и сонуваме со нашиот шовинизам да го победиме противничкиот шовинизам. Само тоа е вистинска балканска победа. Секаков инаков победнички исход по европска логичка рационалност за нас е попуштање, пораз.
Бугарија по кое време ќе ја достаса контемплативноста и рационалноста од повисок ред ќе почне да ја радуваат реакциите на нашите нови македонски поколенија во кои се ставам со сета невзискателност и себе си, и тогаш тоа ќе значи дека остарялата, само че сеуште на моменти емотивно па и интелектуално детинеста Бугарија најпосле возраснала. Тогаш ќе почнат да се воспоставуваат наши нови продлабочено човечки, европски односи на повисоко равнище. 

7.
Македонизмот, нашата државна идеологија, обзет е и злоупотребува мощен историски македонски регионализам развиен до свест за самостојност. Затоа и седумдесетина години во недемократски покрайнини опстојуваше. Односите меѓу Северна Македонија и Бугарија се судбински избрани со историјата и јазикот и не треба никакво посебно знаење штом во Бугарија секој трети или четврти граѓанин е со родословие од регионот Македонија с цел да се разбере што се случувало низ времето.
Во Северна Македонија прв пат новите најмлади поколения неоптоварени од минатото, несвесно му свртија грб на македонизмот со неговите шарени лаги, овде е најубаво и убаво ни беше и спонтано побараа бугарски пасоши. Реалноста под македонизмот во нашите домови образно на младите им покажа до кај стасаа нивните родители со спиење на тоа уво и не помагаа веќе никакви осуди и морални приказни на државно заштитените идеолошки клептократи; нашите деца водени од нивната потребност за изле